Ο γάμος στην Πάρο

Φωτογραφία: Σταύρος Νιφλής

Η Πάρος είναι αυτό που θα έλεγαν οι σύγχρονοι νέοι «meeting point» πολλών ιστορικών στιγμών μέσα στο χρόνο. Περάσματα από πολιτισμό σε πολιτισμό, κατακτητές, κουρσάροι, νικητές, δωδεκάθεο, χριστιανισμός – όλα άφησαν το στίγμα τους στο εθιμοτυπικό του γάμου, που ακόμα κι αυτό θέλει το χρόνο του.

Γιατί ο γάμος είναι «για πάντα». Κι ας λύνεται τη σήμερον ημέρα με ταχείες διαδικασίες και συναινετικές δηλώσεις. Έτσι, λοιπόν, το «για πάντα» θέλει το εθιμοτυπικό του και, φυσικά, όλα αυτά τα βήματα, το λογοδόσιμο, οι αρραβώνες, τα καλέσματα, το στρώσιμο του κρεβατιού και τελικά ο γάμος δεν ήταν τίποτ’άλλο από μικρούς κύκλους, που έκλειναν κάθε φορά με μια γιορτή, για να προετοιμάσουν το ζευγάρι για το κλείσιμο–τομή: «για πάντα».

Όλα αυτά έχουν περάσει ανά τους αιώνες από γενιά σε γενιά και τελικά σ’ εμάς μέσα από –τι άλλο;– τα στιχάκια, που εδώ στην Πάρο τα λένε κοτσάκια. Κάθε φορά που γίνεται ένας παραδοσιακός γάμος στο νησί, το βιολί, το λαούτο κι η τσαμπούνα με τον ήχο τους μας μεταφέρουν σ’ εκείνη την εποχή που ,αφού ο παπάς βλογούσε τις βέρες στον αρραβώνα, ο γαμπρός είχε το ελεύθερο στο σπίτι της νύφης και που την Πέμπτη, πριν από την Κυριακή του γάμου, γύρω από το κρεβάτι μαζεύονταν απαξάπαντες να το στρώσουν με τα προικιά, να δώσουν ευχές, να χαρίσουν δώρα – για να έρθει η ώρα η καλή και η ένωση να είναι γόνιμη και καρποφόρα. Και σ’ αυτό βοηθούσαν οι καρποί της γης, που στα χέρια των ευφάνταστων γίνονταν γλυκά του κουταλιού: σταφύλι, κυδώνι, μελιτζανάκι με αμύγδαλο. Και αυτό το τελευταίο δεν έγινε τυχαία κουφέτο από τους Γάλλους, αφού το αμύγδαλο είναι σύμβολο γονιμότητας – όχι μόνο στην Πάρο, που είχε για προστάτιδα τη θεά Δήμητρα, αλλά σε όλο το Αρχιπέλαγος!

Συμβολισμοί, και σύμβολα, και μουσικές, και λόγια κλώθουν το στεφάνωμα. Ντουφέκια βροντούν και το ζευγάρι πιάνεται χέρι–χέρι, ενώ γύρω βιολί, λαούτο, τσαμπούνα δονούν την ένωσή του, το γιόμα–γεύμα της χαράς στρώνεται στο τραπέζι, ο χορός ανοίγει και η μέθεξη ενώνει τους καλεσμένους σε κύκλο όμοιο με το δαχτυλίδι που πέρασαν στα δάχτυλα γαμπρός και νύφη, όμοιο με τον κύκλο της ζωής. Πατούν στα βήματα του χορού, που κι αυτά συνεχίζουν όπως μας τα παρέδωσαν οι παλιότεροι –γιατί, τελικά, τι είναι η παράδοση, πέρα από αυτό που μας παραδόθηκε για να το συνεχίσουμε περνώντας το μέσα από τον δικό μας τρόπο ζωής, κατανοώντας τη ρίζα του, για να δημιουργήσουμε τελικά τη δική μας προσωπική παράδοση…