Η μεγαλύτερη και ωραιότερη βρύση του υδραγωγείου της Παροικιάς κατασκευάστηκε από τον Ηγεμόνα Νικόλαο Π. Μαυρογένη το 1777 και βρίσκεται απέναντι από την είσοδο του αρχοντικού.

Η εξωτερική όψη της νεοκλασικής οικίας του Τάκη Δημητρακόπουλου που κτίστικε το 1884 στη θέση της παλαιότερης οικίας Μαυρογένη και είναι σχεδιασμένη σύμφωνα με τους κανόνες του ακαδημαϊκού νεοκλασικισμού.

Η κύρια είσοδος της οικίας είναι από τον κήπο, έχει διπλή δίφυλλη πόρτα και στα εσωτερικά φύλλα τα πάνελ διακοσμούνται με έχγρωμα ένθετα γυαλιά.

Η πρόσοψη του κτιρίου από την κατάφυτη και περιποιημένη αυλή που το περιβάλλει. Τα νεοκλασικά στοιχεία δεσπόζουν στον σχεδιασμό του.

Τα λιτά διακοσμητικά στοιχεία και οι συνδυασμοί τους υποδηλώνουν το εκλεπτυσμένο γούστο του ιδιοκτήτη.

Το παρεκκλήσιο του Αγίου Νικολάου αριστερά της εισόδου στο ανατολικό άκρο της αυλής, δεξιά διακρίνεται το παλαιό πηγάδι.
Ό,τι έχει απομείνει από το αρχικό κτίριο του Ηγεμόνα Νικόλαου Π. Μαυρογένη.

Η εσωτερική όψη της εισόδου της αυλής, επί της οδού Λοχαγού Γ. Γράβαρη.

Το παλιό πηγάδι από την εποχή του Ηγεμόνα Νικόλαου Π. Μαυρογένη.

Αρχαίο ανάγλυφο εντοιχισμένο στην τοιχοποιία γύρω από το πηγάδι.

Στο νότιο άκρο της αυλής παλιά γούρνα για το πλύσιμο των ρούχων, αριστερά το μικρό υποστατικό.

Η είσοδος της οικίας και ο κεντρικός διάδρομος που οδηγεί στα δωμάτια του ισογείου. Το πάτωμα είναι στρωμένο με παλιά πλακάκια και η οροφή ζωγραφισμένη με νεοκλασικά μοτίβα.

Η σκάλα που οδηγεί στον κεντρικό διάδρομο του επάνω όρόφου διακοσμημένο επίσης με νεοκλασικά μοτίβα.

Τμήμα του κεντρικού διαδρόμου στον επάνω όροφο με το παλιό ξύλινο πάτωμα, το κάθισμα art deco, τους πίνακες στον τοίχο και την πολύ ωραία κρεμάστρα.

Η μεγάλη σάλα του αρχοντικού στο επάνω πάτωμα με παλιά αυθεντικά έπιπλα και αντικείμενα του 19ου αιώνα. Τους τοίχους διακοσμούν πίνακες ζωγραφικής ενώ στον χώρο κυριαρχεί ό μεγάλος επίχρυσος καθρέφτης.

Η μία απο τις εισόδους που οδηγούν στη σάλα από τον κεντρικό διάδρομο του ορόφου και πολύ παλιό γραμμόφωνο λειτουργικό ακόμα.

Οι κρεβατοκάμαρες βρίσκονται όλες στον δεύτερο όροφο, έχουν θέα στον κήπο και λούζονται στο φώς. Τα έπιπλα και τα αντικείμενα είναι αυθεντικά παλιά και πολύ καλά διατηρημένα. Τους τοίχους διακοσμούν πίνακες ζωγραφικής ανάμεσά τους και μερικά έργα της σημερινής ιδιοκτήτριας.

Ο χώρος στο ισόγειο που η ιδιοκτήτρια Susan Daboll έχει μετατρέψει σε ατελιέ.

Μία νέα προσθήκη στο σπίτι εξυπηρετεί σύγχρονες ανάγκες.

Λεπτομέρεια από την οροφή του διαδρόμου στο ισόγειο.

Το εμβληματικό νεοκλασικό αρχοντικό της Παροικιάς

Κείμενο: Αυγή Καλογιάννη | Φωτογραφίες: Βαγγέλης Φραγκάκης

ΟΙΚΙΑ ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ

Στο κέντρο περίπου της οδού Λοχαγού Γ. Γράβαρη, του δρόμου με τα περισσότερα νεοκλασικά κτίρια της Παροικιάς, υψώνεται η επιβλητική οικία Δημητρακόπουλου. Κτίριο που δύσκολα προσπερνάς χωρίς να κοντοσταθείς να θαυμάσεις παρότι βρίσκεται σε ένα από τα πιο πολυσύχναστα και εμπορικά σημεία της πόλης. Η νεοκλασική οικία Δημητρακόπουλου -πρώην Μαυρογένη- μαζί με την ομώνυμη κρήνη που βρίσκεται ακριβώς απέναντι από την είσοδο αποτελούν ένα σύνολο που ανήκει σε μιαν άλλη εποχή και ζει μια δική του ζωή ανεπηρέαστη από την όποια δραστηριότητα εκτυλίσσεται εκεί δίπλα.

Η οικία Δημητρακόπουλου με τον πανέμορφο ανθισμένο κήπο που σε προκαλεί να κοιτάξεις αδιάκριτα μέσα από την εξωτερική καγκελόπορτα -μια όαση ηρεμίας μέσα στην βουή της καλοκαιρινής Παροικιάς- με τη φροντισμένη χρωματιστή εξωτερική όψη, τα μαρμάρινα φουρούσια κάτω από τον εξώστη με το κομψό σιδερένιο στηθαίο αποτελεί ένα από τα καλύτερα δείγματα του ακαδημαϊκού νεοκλασικισμού στην Πάρο.

Το κτίριο παρουσιάζει πολλαπλό ενδιαφέρον καθώς η ιστορία του είναι συνυφασμένη και με τις τρεις μεγάλες αρχοντικές οικογένειες του νησιού -Μαυρογένηδες, Δημητρακόπουλοι και Κρίσπη- ενώ αρχιτεκτονικά αποτελεί ένα στολίδι και λόγω του αρχικού του σχεδιασμού αλλά και της εξαιρετικής κατάστασης στην οποία διατηρείται. Το γεγονός αυτό οφείλεται στην πολύ προσεγμένη ανακαίνιση που έγινε από τον Τάκη Δημητρακόπουλο, απόγονο του Φιλικού Παναγιώτη Δημητρακόπουλου. Ο Τάκης Δημητρακόπουλος απεβίωσε πρόσφατα αφήνοντας το σπίτι στη φροντίδα της συζύγου του Susan Daboll.

Το νεοκλασικό αυτό αρχοντικό χτίστηκε από τον Παναγιώτη Δημητρακόπουλο, παππού του Τάκη, στη θέση της παλαιότερης οικίας Μαυρογένη την οποία αγόρασε από τον Μάρκο Μάτσα-Μαυρογένη το 1875. Το αρχικό αυτό κτίριο κατεδαφίστηκε από τον νέο ιδιοκτήτη και στη θέση του ανεγέρθηκε το σημερνό αρχοντικό το 1884, όπως μας πληροφορεί και η σχετική επιγραφή δεξιά από την είσοδο, που θα αποτελέσει την κατοικία του ιδίου και της οικογένειας που απέκτησε μετά τον γάμο του με την Αικατερίνη Κρίσπη.

Εξετάζοντας προσεκτικά τα σχέδια του σπιτιού διαπιστώνει κανείς ότι οι κανόνες της νεοκλασικής αρχιτεκτονικής έχουν τηρηθεί κατά γράμμα όχι μόνο ως προς τις εξωτερικές όψεις του σπιτιού αλλά και ως προς τη διάταξη των χώρων στο εσωτερικό του σπιτιού. Έτσι εξωτερικά βρίσκουμε όλα εκείνα τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν τα νεοκλασικά κτίρια δηλαδή τα γύψινα ανάγλυφα με τη μορφή κάθετων παραστάδων ή οριζοντίων γείσων, τα μαρμάρινα φουρούσια με τον φυτικό διάκοσμο, τους εξώστες με τα σιδερένια στηθαία, την κεραμοσκεπή στέγη αλλά και τα χαρακτηριστικά ζεστά χρώματα που τα κάνουν να ξεχωρίζουν από τα παραδοσιακά λευκά κυκλαδίτικα σπίτια.

Εσωτερικά δε διαπιστώνουμε ότι στο ισόγειο, σύμφωνα με το αρχικό τουλάχιστον σχέδιο, υπήρχαν χώροι υποδοχής, η κουζίνα και βοηθητικοί χώροι ενώ στον όροφο υπνοδωμάτια διατεταγμένα γύρω από έναν κεντρικό διάδρομο.

Ένα εύλογο ερώτημα που προκύπτει μετά από τη μελέτη του συγκεκριμένου σπιτιού αλλά και γενικά των νεοκλασικών οικιών της Πάρου είναι ποιοι ήταν οι αρχιτέκτονες που έκτισαν αυτά τα αρχοντικά και ποια ήταν η εικόνα που παρουσίαζε το νησί στα τέλη του 19ου με αρχές του 20ου αιώνα οπότε και χτίστηκαν τα περισσότερα από αυτά.

Η Πάρος λοιπόν παρουσιάζει την εποχή εκείνη μια εικόνα ευημερίας ενώ έμποροι, ναυτικοί ή και πολιτικοί καθώς και μεγάλοι γαιοκτήμονες προερχόμενοι από την παλιά βενετσιάνικη αριστοκρατία φιλοδοξούν να επιδείξουν με τις ιδιωτικές τους κατοικίες την κοινωνική τους θέση. Γνωρίζουμε ότι την εποχή εκείνη γίνονται αρκετά δημόσια έργα και ότι οι μηχανικοί-επιβλέποντες σχεδιάζουν και κτίζουν και κάποιες ιδιωτικές οικίες κατά την παραμονή τους στο νησί.

Σημαντική παρουσία κατά την δεκαετία 1847-1857 είναι και αυτή του διάσημου αρχιτέκτονα πολεοδόμου Σταμάτη Κλεάνθη που δραστηριοποιείται τότε σαν επιχειρηματίας στην εκμετάλλευση των λατομείων μαρμάρου.

Η σημερινή εικόνα λοιπόν της πρωτεύουσας του νησιού είναι αποτέλεσμα της αρμονικής συνύπαρξης της νεοκλασικής αρχιτεκτονικής του 1900 με την παραδοσιακή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική. Κηρυγμένος διατηρητέος οικισμός χάρη στον Νίκο Ζαφειρόπουλο, Έφορο Αρχαιοτήτων Κυκλάδων τη δεκαετία του ’60, η Παροικιά διατηρεί σε μεγάλο βαθμό την αυθεντικότητά της κάτι που πρέπει πάση θυσία να προστατέψουμε και να διαφυλάξουμε.

Πηγές: Γεωργ. Τριαντάφυλλος, Επίσκεψη σε αρχοντικό της Πάρου. Παριανά, τεύχος 146 | Εμμ. Μαρμαράς – Ιρ. Παναγιωτοπούλου, Ο νεοκλασικισμός στην αρχιτεκτονική της Πάρου. Επετηρίς ΕΚΜ, Τόμος ΙΕ 1994.