Δαμιανός Γαβαλάς – Ελεύθερες Παραλίες

Συνέντευξη: Μάρω Βούλγαρη

Το περσινό αλλιώτικο καλοκαίρι

Το περσινό καλοκαίρι δεν ήταν σαν τα άλλα. Η Πάρος έδειξε το δυναμικό ακτιβιστικό της πρόσωπο αρθρώνοντας ένα μεγάλο «όχι» στην παράνομη εκμετάλλευση των παραλιών και κάθε δημόσιου χώρου της. Πίσω από αυτό το μαζικό αχρωμάτιστο κίνημα που απασχόλησε τα ΜΜΕ όλου του κόσμου, βρίσκεται η Κίνηση Πολιτών. Ένας από τους εκπροσώπους του, ο κ. Δαμιανός Γαβαλάς μας μιλά γι αυτό το παράξενο καλοκαίρι…

Πώς δημιουργήθηκε η Κίνηση Πολιτών; Τι ενεργοποίησε την αντίδραση τόσων ανθρώπων και μάλιστα μέσα στη τουριστική σεζόν;
Η Κίνηση Πολιτών Πάρου έχει ιστορία δεκαετιών πίσω της. Είναι μια άτυπη «Εκκλησία του Δήμου» στην Πάρο. Δεν έχει ιεραρχική δομή, οι αποφάσεις λαμβάνονται αμεσοδημοκρατικά. Συγκροτείται από όλους τους πολίτες με ενδιαφέρον για τα κοινά του νησιού και παρεμβαίνει σε θέματα που απασχολούν τους ανθρώπους του. Στο παρελθόν, έχει παρέμβει για το θέμα της εγκατάστασης βιομηχανικών αιολικών πάρκων, τις ελλιπείς υπηρεσίες και υποδομές δημόσιας υγειονομικής περίθαλψης κλπ. Το καλοκαίρι του 2023 ενεργοποιήθηκε εκ νέου για το θέμα των παραλιών.

Γιατί στην Πάρο; Ποιες τοπικές ιδιαιτερότητες έδωσαν την ώθηση στις κινητοποιήσεις για τις παραλίες;
Επειδή στην Πάρο τα προβλήματα είναι, πλέον, εκρηκτικά και επηρεάζουν κάθε πτυχή της καθημερινότητας των ντόπιων και των επισκεπτών. Η Πάρος βρίσκεται εδώ και χρόνια στην πρώτη γραμμή μιας άναρχης, αρπακτικής ανάπτυξης, χωρίς όραμα, σχέδιο και όρια. Όσοι πολίτες «συναντήθηκαν» το καλοκαίρι του 2023 μοιράζονται μια κοινή αγωνία για το ίδιο το μέλλον του τόπου: την καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος λόγω της υπερδόμησης, την παγίωση της αυθαιρεσίας και της ανομίας, τις αφόρητες πιέσεις που δέχονται οι φυσικοί πόροι και οι υποδομές του νησιού ως απόρροια του υπερτουρισμού. Η αυθαίρετη κατάληψη του κοινόχρηστου χώρου στις παραλίες (σε μεγάλο βαθμό λόγω της παντελούς απουσίας ελέγχων) είχε λάβει τέτοιες διαστάσεις που έφερε την, έστω και καθυστερημένη, αντίδραση των πολιτών. Ασφαλώς, βασικό ρόλο έπαιξε το αυθόρμητο κάλεσμα του πολύ σημαντικού Παριανού, ενεργού πολίτη Χρίστου Γεωργούση. Αυτό προκάλεσε δύο μαζικές γενικές συνελεύσεις τον Ιούνιο του 2023. Τα υπόλοιπα είναι ιστορία.

Γιατί οι κινητοποιήσεις έλαβαν τέτοια δημοσιότητα στα εγχώρια και διεθνή ΜΜΕ;
Το ελληνικό καλοκαίρι είναι κομμάτι της ψυχής μας και της ταυτότητάς μας. Οι παραλίες είναι το έμβλημα του καλοκαιριού, ο χώρος όπου ο σύγχρονος άνθρωπος συναντά και προσκυνά το φυσικό περιβάλλον. Ήταν λοιπόν επόμενο, μια κινητοποίηση για τις παραλίες να προκαλέσει το ενδιαφέρον. Από εκεί και πέρα, το γεγονός ότι τα κινήματα των παραλιών ζητούσαν, απλά, την εφαρμογή της νομιμότητας στις παραλίες, ασφαλώς συνετέλεσε στην ευρύτερη αποδοχή των αιτημάτων τους.

Πώς αντιλαμβάνονται τον δημόσιο χώρο οι επιχειρηματίες και πώς οι παραθεριστές στους διάσημους τουριστικούς προορισμούς; Θεωρείτε οτι είναι αναστρέψιμη η κατάσταση όταν όλα μοιάζουν μάταια και υποθηκευμένα;
Δυστυχώς, δεν έχουν ποτέ αξιολογηθεί σοβαρά οι συνέπειες της απληστίας και της υπέρβασης κάθε μέτρου στο ίδιο το τουριστικό «προϊόν» που υποτίθεται ότι «πουλάει» το νησί, άρα, και στους ίδιους τους επαγγελματίες του τουρισμού. Είναι ολοφάνερο πως πριονίζουμε το κλαδί στο οποίο καθόμαστε. Είναι παράδοξο για έναν τόπο με οικονομία προσανατολισμένη αποκλειστικά στον τουρισμό, να αποδέχεται φαινόμενα που στοχεύουν στον εφήμερο πλουτισμό των λίγων έναντι της μακροχρόνιας ευημερίας των πολλών. Η επιστημονική κοινότητα προειδοποιεί εδώ και πολλά χρόνια: Το σημερινό μοντέλο τουριστικής «ανάπτυξης» οδηγεί τους τόπους μας σε περιβαλλοντική και κοινωνική κατάρρευση. Στην Πάρο, ειδικότερα, φοβάμαι ότι δεν βρισκόμαστε στο «παρά πέντε» αλλά στο «και πέντε». Δυστυχώς, ο τόπος μας έχει ήδη «χαθεί» σε μεγάλο βαθμό. Αλλά καλύτερα να δράσουμε αργά παρά αργότερα. Οι ντόπιοι επιχειρηματίες που η προοπτική της μακροχρόνιας ευημερίας τούς ενδιαφέρει περισσότερο από την «αρπαχτή» της μίας σεζόν, ασφαλώς και συμφωνούν με την ανάγκη άμεσης αλλαγής του μοντέλου. Άλλωστε, πέρυσι το καλοκαίρι, πολλοί τουριστικοί επιχειρηματίες συμμετείχαν στις κινητοποιήσεις.

Νιώθετε να υπάρχει ζωντανό το κύτταρο της δράσης, της αγωνιστικότητας, της συμμετοχής στους νέους ανθρώπους;
Ασφαλώς και υπάρχει και αυτό αποδείχθηκε το 2023. Παρά τη μοιραία α-πολιτικοποίηση της νεολαίας κατά τις τελευταίες δεκαετίες, οι νέοι άνθρωποι (τουλάχιστον μια σημαντική μερίδα αυτών) έχουν αντίληψη των προβλημάτων και νοιάζονται. Στην προετοιμασία των δράσεων και στις ίδιες τις δράσεις συμμετείχαν εκατοντάδες νέοι άνθρωποι. Κάποιοι για πρώτη φορά. Το στοίχημα είναι η συμμετοχή τους να έχει διάρκεια. Ώστε να συγκροτηθεί μια νέα γενιά ενεργών πολιτών που θα υπερασπίζονται τον τόπο και θα αγωνίζονται για συλλογικά αιτήματα.

Ποιο είναι το βασικό μήνυμα από το περυσινό καλοκαίρι;
Το βασικό μήνυμα των κινημάτων του καλοκαιριού είναι αισιόδοξο. Τα κινήματα του καλοκαιριού έδωσαν ένα πολύ θετικό υπόδειγμα. Και έδειξαν ένα δρόμο. Έδειξαν πως όταν οι πολίτες αφυπνίζονται και ενεργούν με μέθοδο, οργάνωση και πείσμα, τελικά μπορούν να πετυχαίνουν νίκες. Όπως τις νίκες του 2023 στην Πάρο, όπου οι πολίτες πέτυχαν να ενεργοποιήσουν τις αρχές, απελευθερώνοντας ολόκληρα στρέμματα αυθαίρετα κατειλημμένων παραλιών. Δεν έχουν όλα τελειώσει. Οφείλουμε να παλέψουμε την ηττοπάθεια, να υπερνικήσουμε τη βαρυτική έλξη του καναπέ, να αντισταθούμε στην κοινοτοπία της ασχήμιας, και να διεκδικήσουμε κάτι καλύτερο για τον τόπο μας και τις ζωές μας!