Τρύγος στο σπιτάκι
πάνω από τις Λεύκες

Κείμενο και φωτογραφίες: Δανάη Tal

Για το κλήμα, το αμπέλι και την φροντίδα του πολλοί μύθοι υπάρχουν. Η ιστορία είναι μία: χιλιάδες χρόνια πριν ο άνθρωπος ανακάλυψε το δώρο του Διόνυσου το αμπέλι ή κλήμα και σταδιακά έμαθε να το φροντίζει με τον ίδιο απώτερο στόχο: τη μέθεξη και την ευδαιμονία. Η γνώση αυτή παραδίδεται από γενιά σε γενιά και ας προχώρησε ο άνθρωπος και ας ανακάλυψε την τεχνολογία και τις ανέσεις της.

Το κρασί για να γίνει καλό χρειάζεται να ξέρεις ό,τι και οι παλιοί άνθρωποι, να σέβεσαι την ποιότητα που διαλέγεις να βάλεις στο αμπέλι σου και τα μυστικά της και να μένεις πιστός και αφοσιωμένος στη φροντίδα της.

Διαβάζοντας τους μύθους, τους σχετικούς με το αμπέλι, ενθουσιάστηκα με αυτόν του Παυσανία και σκέφτηκα να σας τον θυμίσω. Στα Κορινθιακά του λοιπόν αναφέρεται στο πάθημα των Αργείων που ενώ τιμούσαν την αγαπημένη τους θεά Ήρα, άφησαν τα γαιδούρια τους ελεύθερα και αυτά «κορφολόγησαν» λαίμαργα όλα τα κλήματα, δηλαδή τα κλάδεψαν κυριολεκτικά! Τραβούσαν τα μούσια τους οι Αργείοι αντικρύζοντας τους έλικες με τις κληματίδες άδειες και τα φύλλα εξαφανισμένα. Αλλά όταν ήρθε η ώρα να μαζέψουν τα σταφύλια, δεν πίστευαν τα μάτια τους. Οι γάιδαροι είχαν κάνει αυτό που λέμε «χλωρό κλάδεμα», όταν το αμπέλι έχει βλαστήσει. Γιατί υπάρχει και το άλλο που γίνεται το χειμώνα, το -ας το πούμε- ξερό κλάδεμα. Το χλωρό κλάδεμα έδωσε στο αμπέλι δύναμη να τινάξει περισσότερο καρπό και έτσι οι άνθρωποι έμαθαν χάρη στα γαιδούρια τους ότι το κρασί το καλό έχει τα μυστικά του.

Τέλος πάντων, χλωρό ή ξερό κλάδεμα, σκάψιμο, θειάφισμα, κορφολόγημα, το αμπέλι έχει πολλή δουλειά. Είναι από τα πιο μπελαλίδικα σπορ. Όλα αυτά όμως τελειώνουν με τον ΤΡΥΓΟ. Και εδώ είναι το ζουμί! Ο τρύγος είναι η ευτυχής κατάληξη όλης αυτής της ταλαιπωρίας του αμπελουργού. Γι’ αυτό ο αμπελουργός καλεί τους φίλους του, να μαζέψουν όλοι μαζί τα σταφύλια, να τα πατήσουν μέσα στο πατητήρι και να ακούσουν να κυλάει από τη μικρή έξοδο κελαρυστός ο μούστος για να μπεί στα βαρέλια και να γίνει σιγά σιγά το ωραίο μας κρασάκι.

Ο μήνας ο Τρυγητής δεν είναι πάντα ο ίδιος. Η ποιότητα των σταφυλιών έχει η κάθε μία το δικό της. Εγώ πάλι ήμουν πολύ τυχερή γιατί εκτός από το να διαβάσω όλους αυτούς τους μύθους γύρω από την ίδια ιστορία, είχα την ευκαιρία να ζήσω την παριανή εκδοχή της και μάλιστα στο πιο αυθεντικό περιβάλλον: στο αμπέλι του Βασίλη Παντελαίου. Που ήταν ψηλά πάνω στο βουνό πίσω από τις Λεύκες στα 500 μέτρα, παρακαλώ. Πόσες φορές δεν είχα την αίσθηση ότι κάποιος με έβαλε μέσα στον ουρανό, τόσο ψηλά ήταν εκεί που μας είχε καλέσει ο Βασίλης την ημέρα του τρύγου. Είμασταν οι τυχεροί φίλοι του Βασίλη, του καλλίφωνου τρυγητή, που μας υποδεχόταν με τραγούδια και τετράστιχα, σωστός ακόλουθος του Διόνυσου μέσα στον χρόνο και ταυτόχρονα δεινός γνώστης της τεχνικής και των μυστικών της.

Τρύγος στα 500 μέτρα, και η παρέα όλο άλλαζε, κάποιοι έρχονταν και κάποιοι έφευγαν και άντε πάλι από την αρχή, ενώ στη μέση το τραπέζι, αυτοσχέδιο μα ευλογημένο με όλα τα καλά και γέλια και χαρές και τραγούδια και ύμνοι και κουδούνια. Μάλιστα κουδούνια, μια αρμαθιά από κουδούνια ζώων ηχούσε κάθε φορά που το γλέντι άναβε όλο και κάποιος είχε τη φαεινή ιδέα να τα κροταλίσει για να σκορπίσουν στον κυκλαδικό ορίζοντα το κέφι της παρέας. Κι όσοι δεν βαρούσαν τα κουδούνια κάθονταν γύρω από το τραπέζι που έστεκε στη μέση γεμάτο από καλούδια και μεζέδες και χρώματα. Πράγματα απλά, ντομάτες κρεμασμένες σε καλάθια, το σπιτάκι χωρίς ηλεκτρικό, μα το κρασί δροσερό και μπόλικο και το τσουκάλι στη φωτιά να μαυρίζει απέξω για να βγάλει τέτοια ευωδιά από τα μέσα του! Φάγαμε ωραία Λευκιανή αλιάδα (σκορδαλιά), φτιαγμένη από τα χεράκια της Ανδριανής, της οικοδέσποινας, που έκανε και θεαματική εμφάνιση με τις φιλενάδες της, καραβόλους (σαλιγκάρια) και ωραίες πατάτες και ελιές και ζωντανές ντομάτες κομμένες τριαντάφυλο αλλά και την Παριανή σαλάτα που αγκομαχά από όλα αυτά που έχουν βάλει μέσα, αλλά είναι μπουκιά και συγχώριο. Βγήκαν και τα κρέατα τα ντόπια από τη θράκα και μετά ήρθε και το τσουκάλι να ανοίξει σαν μάγος και να βγάλει ένα κουνελάκι που είχε βράσει σε κρασί και σε καρότο!

Κι αν νομίζετε ότι παραήπια και τα φαντάστηκα όλα αυτά, ιδού και οι φωτογραφίες για το πώς είναι, όταν το χθες και το τώρα επικοινωνούν τη γνώση του ανθρώπου για να του δώσουν χαρά και ελπίδα για το αύριο! Γιατί ο Τρύγος δεν είναι μόνο το μάζεμα των σταφυλιών είναι και η γιορτή του ανθρώπου για τη ζωή και τις χαρές της! Ακόμα κι αν ξέχασα τα τετράστιχα που τραγουδούσε ο Βασίλης, η γιορτή αυτή φώλιασε στην καρδιά μου με την αφθονία της. Την απλή και απέριττη που ηρεμεί την καρδιά και την ευφραίνει. Όπως ακριβώς και ο «οίνος ευφραίνει καρδίαν».

Αν θέλετε να ζήσετε την εμπειρία του τρύγου μη διστάσετε να επικοινωνήσετε με τους τοπικούς παραγωγούς και τα οινοποιεία της Πάρου. Αρκεί να είστε τυχεροί και να επισκεφτείτε το νησί, τον μήνα τον Τρυγητή!