Land Art

Κείμενο | Φωτογραφίες: Clare O’ Hagan

Όταν ταξιδεύoυμε στο εξωτερικό, αναζητούμε την τέχνη και τους καλλιτέχνες που δουλεύουν έξω από το σύστημα των γκαλερί. Ανακαλύπτουμε και καταγράφουμε περιθωριακές καλλιτεχνικές εγκαταστάσεις, εφήμερη land art, αντικείμενα λαϊκής τέχνης και χειροτεχνήματα. Μέσα από αυτές τις δραστηριότητες, ανταμειβόμαστε συχνά με εκπληκτικές ενδοσκοπήσεις στον πολιτισμό των χωρών που επισκεπτόμαστε.

Η πλούσια καλλιτεχνική και πολιτιστική κληρονομιά της Πάρου είναι παγκόσμια γνωστή και καλά τεκμηριωμένη. Είναι απόλαυση να ανακαλύπτεις ότι οι καλλιτεχνικές απόπειρες στο νησί δεν είναι όλες ιστορικές, στατικές, δουλεμένες στην πέτρα ή το μάρμαρο. Βλέπουμε καλλιτέχνες να δουλεύουν σήμερα έξω από το επίσημο σύστημα των μουσείων και των γκαλερί σε μια σειρά από ενδιαφέρουσες, πνευματώδεις, εφήμερες εγκαταστάσεις τέχνης της γης. Όντας εφήμερες μπορεί να είναι ή να μην είναι ορατές μέσα στο «Περιβαλλοντικό και Πολιτιστικό Πάρκο Πάρου», στη χερσόνησο του Αϊ Γιάννη του Δέτη απέναντι από τη Νάουσα.
Στην τέχνη της γης που καταγράφουμε εδώ, παρατηρούμε ότι καλλιτεχνική εγκατάσταση και τοπίο συνδέονται για ένα σύντομο χρονικό διάστημα. Παραμένοντας πιστοί στη φύση της τέχνης της γης, ακολουθούν την παράδοση της γλυπτικής. Οι καλλιτέχνες χρησιμοποιούν υλικά από το άμεσο περιβάλλον – βότσαλα στην παραλία, αγκαθωτά φυτά σε βράχια, μια ακτή σημαδεμένη από ρωγμές και κοιλότητες. Η σύλληψη και η εκτέλεση των καλλιτεχνικών εγκαταστάσεων έχουν γίνει με σεβασμό στο φυσικό χώρο που ‘κατοικούν’. Τα υλικά συλλέγονται, σχηματοποιούνται και ανα–παρουσιάζονται στο θεατή. Δεν ενοχλούν, δεν απομακρύνουν υλικά από το χώρο ούτε αφήνουν σημάδια. Τα έργα τέχνης έχουν την ικανότητα να αλλάζουν μάλιστα σχήμα με προσθήκες από τους θεατές. Θα αλλάζουν με τον καιρό και μπορεί τελικά να εξαφανιστούν με τη δράση του ανέμου και του νερού που τα περιβάλλει. Η ανάμνησή τους θα μείνει κι εμείς, με τη σειρά μας, θα αλλάξουμε από την εμπειρία μας με αυτά.
Ανακαλύψαμε τρεις εγκαταστάσεις: γλυπτά παραλίας από πέτρα, φιγούρες στην ακτή από φυτικό υλικό και πουλιά από βράχο. Θα υπάρχουν σίγουρα περισσότερα αλλά περιμένουν κάποιον άλλον να τα ανακαλύψει.

Γλυπτά παραλίας από πέτρα

Μία σειρά από μορφές από τρεις πέτρες που ποικίλουν σε μέγεθος από μισό ως ενάμιση μέτρο στέκονται φρουροί σε μια μικρή παραλία, που βλέπει στον κόλπο της Νάουσας. Η αφηρημένη ανάκληση των μορφών εδώ δείχνει προσεχτική μελέτη στην επιλογή του υλικού που χρησιμοποιήθηκε στην κατασκευή τους. Η διάταξη από λεπτά κομμάτια βράχου και γωνιώδεις πέτρες κάνει τις μορφές να δείχνουν στοιχειώδεις σε φόρμα. Με τον ήχο και την κίνηση της θαλάσσιας άμπωτης και ροής γύρω από τις μορφές, αισθάνεσαι να βυθίζεσαι πλήρως στο τοπίο. Η κλίμακα των μορφών και η πλήρης έλλειψη φυσιογνωμικών χαρακτηριστικών αφήνει σ’ εμάς, τους θεατές, χώρο για να προβάλουμε τις σκέψεις μας. Βιώνοντας αυτή την παρέμβαση στο τοπίο, εξετάζουμε στην πραγματικότητα τη δική μας ανθρωπιά.

Γλυπτά Πουλιών σε Βραχώδη Ακτή

Τα κεφάλια δύο μεγάλων πουλιών διακρίνονται σε περίγραμμα στη βορειοδυτική βραχώδη ακτή του Πάρκου Πάρου. Η ανάπλαση του τοπίου είναι ένα κοινό χαρακτηριστικό της τέχνης της γης, παρόλα αυτά, αυτό το ενδιαφέρον έργο τέχνης θέτει ένα ερώτημα· δούλεψε εδώ το χέρι κάποιου καλλιτέχνη; Είναι η φαντασία μας ή το αποτέλεσμα της διάβρωσης που έκανε τα πτηνοειδή σχήματα στο βράχο; Κι όταν η φαντασία μας απογειωθεί στα ύψη αναρωτιόμαστε αν αυτά τα πουλιά είναι οι απόγονοι των Σειρήνων. Οι πτηνόμορφες αυτές θαλάσσιες νύμφες εγκαταστάθηκαν πολύ καιρό πριν σε ένα παρόμοιο ανθισμένο νησί.

Φυτά – Γλυπτά σε βράχο

Ένας Αρχιτέκτονας Τοπίου φαίνεται να εργάστηκε στα φυτά – γλυπτά στον Φάρο του Ακρωτηρίου Κόρακας. Δύο ζωντανοί θάμνοι 40 εκ ‘πειράχτηκαν’ ώστε να μοιάσουν σε γυναικείες μορφές. Αυτά τα γλυπτά της τέχνης της γης δεν τοποθετήθηκαν απλά εκεί· ρίζωσαν, σε λίγους κόκκους χώμα πάνω στους απόκρημνους βράχους της ακτής της Πάρου. Το πνεύμα ενός καλλιτέχνη τα φαντάστηκε· το χέρι ενός καλλιτέχνη τους έδωσε σχήμα. Η ηγετική παρουσία του αγκαθωτού ζεύγους, με τα απλωμένα χέρια υποβάλλει μυθικές διηγήσεις για γυναίκες πολεμιστές. Σείονται και χορεύουν στον αέρα κοιτώντας από ψηλά τη Θάλασσα. Η μικρή φαντασιώδης καλλιτεχνική παρέμβαση μας ευαισθητοποιεί ως προς την παρουσία μας στη γη και το θαλάσσιο τοπίο. Είναι μια απόλαυση.
Καταγράφοντας αυτές τις ολοκληρωμένες καλλιτεχνικές εγκαταστάσεις, προσπαθούμε να συλλάβουμε μια στιγμή στο χρόνο. Το κάνουμε αυτό για να τιμήσουμε τους καλλιτέχνες που τα έφτιαξαν, να τους ευχαριστήσουμε για τις πολύτιμες στιγμές απόλαυσης που βιώσαμε ανακαλύπτοντας τα έργα τους.

Όπως συμβαίνει και με τα παγκοσμίως γνωστά έργα τέχνης της Πάρου, βλέπουμε ότι τα ονόματα των σύγχρονων αυτών καλλιτεχνών είναι άγνωστα. Αισθανόμαστε συγγένεια και ένα αίσθημα κοινής καταγωγής με καλλιτέχνες που δουλεύουν στο τοπίο, χωρίς προβολή αλλά και χωρίς φόβο να κάνουν τέχνη. Σαν καλλιτέχνες είμαστε υποχρεωμένοι να πράττουμε έτσι και θα συνεχίσουμε να το κάνουμε.

Η Clare O’ Hagan είναι εικαστικός και κινηματογραφίστρια και ζει στο Λονδίνο. Μαζί με την Denise Wyllie αποτελούν την καλλιτεχνική συντροφιά του Wyllie O’ Hagan. Επισκέπτεται συχνά την Πάρο.
Περισσότερες πληροφορίες ΕΔΩ.