Δήμητρα Χανιώτη

Συνέντευξη: Ευάννα Βενάρδου | Φωτογραφία: Νίκος Ζάππας

Ας σταματήσει ο εικαστικός αναλφαβητισμός


Η Δήμητρα Χανιώτη, μια από τις πιο ενδιαφέρουσες εικαστικούς της νέας γενιάς μιλάει στο Parola για την τέχνη και την εμπειρία της διδασκαλίας. Κόρη ενός φιλότεχνου ζαχαροπλάστη και μητέρα ενός οκτάχρονου κοριτσιού, που συχνά ζωγραφίζει μαζί της, η Δήμητρα Χανιώτη ήθελε να ασχοληθεί με τη ζωγραφική από τότε που θυμάται τον εαυτό της. «Με επηρέασε και η δουλειά ενός οικογενειακού φίλου, του Νίκου Κατσουρού. Είχαμε έργα του στο σπίτι και τον χάζευα ατέλειωτες ώρες να δουλεύει σ’ αυτό εδώ το ατελιέ», θυμάται.

Καταξιωμένη εικαστικός σήμερα, η παριανή ζωγράφος και δασκάλα, ετοιμάζεται να συμμετάσχει στην Art Athina (4-7/6) με το έργο της «Εξουσία» που θα εκτίθεται στην Γκαλερί Τεχνοχώρος: μια γιγαντιαία λευκή πλαστική καρέκλα, «ντυμένη» με ένα σεμεδάκι, ρίχνει τη σκιά της στο ελληνικό κοινοβούλιο, το οποίο εμφανίζεται περιφραγμένο από λαμαρίνες.

Τι ενσαρκώνει αλήθεια, στη σημερινή Ελλάδα, αυτή η ευτελής καρέκλα;
Η καρέκλα «του γύφτου», όπως λέμε, μετακινείται συνεχώς –δεν έχει σταθερή βάση. Υπό μία έννοια συμβολίζει τον οπορτουνισμό της ελληνικής πολιτικής σκηνής. Και βέβαια τη λογική του «όλοι πάμε για την καρέκλα». Σε ένα άλλο έργο μου, με τίτλο «Διαπλοκή», αναρωτιέμαι ποιος κινεί τα νήματα σε αυτήν τη χώρα. Και δεν πρόκειται μόνο για πολιτικούς.

Οι γυναικείες μορφές είναι κυρίαρχες στο έργο σας…
Μ΄ ενδιαφέρουν ως σύμβολα. Με ενέπνευσε πολύ η Γοργώ –ένα εξαιρετικό αρχαϊκό γλυπτό στο Μουσείο της Πάρου. Η Γοργώ πέτρωνε τους άλλους με το βλέμμα της αποτρέποντας έτσι το κακό. Αλλά δούλεψα και με τη Νίκη. Τη Νίκη της Σαμοθράκης αλλά και τη Νίκη του Παριανού γλύπτη Περαντινού. Γενικά με ενδιαφέρει ο διάλογος με το παρελθόν. Αλλά και η λαϊκή τέχνη της Πάρου, τα κεντήματα, ο κουφάρδικας: ένα φυτό που θα συναντήσει κανείς σε πολλά σημεία του νησιού. Σας θυμίζω πως ο Προμηθέας έκρυψε τη φωτιά στον κουφάρδικα. Στην Πάρο λέμε πως όταν είναι πολλοί ανθισμένοι, προμηνύονται βροχές.

Υπάρχει κάποια πτυχή του νησιού που σας ξενίζει;
Στο έργο μου «Απόβαση» με ενέπνευσε η δόμηση που είχε ξεφύγει. Βλέπει κανείς να ξεφυτρώνουν σπίτια στις καμπυλόσχημες κορυφογραμμές του νησιού. Αυτό μου δημιουργούσε θλίψη. Ξέρετε, η κυκλαδική αρχιτεκτονική είχε ένα μέτρο. Σέβεται το τοπίο, εντάσσεται σε αυτό, δεν το κακοποιεί. Ευτυχώς το πράγμα έχει πλέον αρχίσει να τίθεται υπό έλεγχο λόγω κρίσης. Η κρίση δεν είναι απαραίτητα κακή…

Δραστηριοποιούνται πολλοί εικαστικοί στην Πάρο;
Αρκετοί. Συμπωματικά, το θέμα της διπλωματικής μου ήταν «Οι εικαστικοί καλλιτέχνες που έδρασαν στην Πάρο από το 1950 έως σήμερα». Εγώ κατέγραψα 99 καλλιτέχνες: 48 αλλοδαπούς (κυρίως Ευρωπαίους, αλλά και Αμερικάνους και έναν Ασιάτη) και 51 Έλληνες (που έχουν ζήσει τουλάχιστον δέκα χρόνια στο νησί). Το ’50 και το ’60 υπήρξε μια δύσκολη περίοδος. Αλλά από τα τέλη του ’60 που ξεκίνησε το Aegean Center of Fine Arts υπήρξε μια κινητικότητα.

Διδάσκετε εικαστικά στη Δημόσια Εκπαίδευση. Πως βλέπετε την καλλιτεχνική παιδεία σήμερα;
Σήμερα διδάσκω στο Δημοτικό. Μου αρέσει πολύ να δουλεύω με μικρά παιδιά. Είναι πολύ σημαντικό να σταματήσει ο εικαστικός αναλφαβητισμός. Στο παρελθόν, απλώς έδιναν στα παιδιά μια φωτοτυπία και τους ζητούσαν να κάνουν τα γεμίσματα. Έτσι στην Α’ Γυμνασίου ξεκινούσαμε από το μηδέν. Ευτυχώς, τα δύο τελευταία χρόνια έγινε ένα άνοιγμα και μπήκαν τελικά στο Δημοτικό τα εικαστικά, η μουσική και η θεατρολογία. Κι αυτό είναι πολύ σημαντικό διότι όταν είσαι τόσο μικρός είσαι πιο δεκτικός.

Έχετε ασχοληθεί και με τη φωτογραφία. Θα έλεγα πως είστε ακόμα πιο τολμηρή στις φωτογραφίες σας.
Έκανα μια σειρά φωτογραφιών με τίτλο «Παιχνίδια με το σώμα». Πράγματι, υπάρχουν εικόνες γυναικείων σωμάτων με σαλιγκάρια, με σαύρες. Έχω «παίξει» με τη μασχάλη και τον ομφαλό, με τρόπο τέτοιο που άλλοτε μοιάζουν απειλητικά κι άλλοτε σου ξυπνούν τις αισθήσεις.

Καλοκαίρι 2015