Αναπαραστάσεις της Πάρου
στην αστυνομική λογοτεχνία
Κείμενο: Μαίρη Μαργαρίτη, Συγγραφέας / Διδάκτορας του Πανεπιστημίου Αιγαίου
Συχνή είναι η αναπαράσταση της Πάρου στην ελληνική αστυνομική λογοτεχνία αφού εύκολα διαπιστώνει κανείς πως το όμορφο κυκλαδίτικο νησί έχει πολλάκις χρησιμοποιηθεί ως σκηνικό δράσης σε αστυνομικά μυθιστορήματα. Κι όμως δεν πρόκειται για ένα νησί με ιδιαίτερη εγκληματικότητα, ίσα ίσα το αντίθετο.
Ρωτώντας ντόπιους για την εγκληματικότητα εδώ στην Πάρο έλαβα κάποιες απαντήσεις για ληστείες, βιασμούς, διακίνηση ναρκωτικών κτλ. με αποκορύφωμα έναν απροσδόκητο φόνο κατά την απόδραση ληστών τραπέζης περίπου μια δεκαετία πριν. Δηλαδή ποτέ στην πραγματικότητα της Πάρου δε συνέβησαν φόνοι σε δημόσιους χώρους, με προσωπικά ή άλλα κίνητρα και εντυπωσιακό τρόπο, όπως τόσο λεπτομερειακά και πειστικά περιγράφονται στα μυθιστορήματα. Όπως δε συνέβησαν οι φόνοι που περιγράφονται σε άλλα αστυνομικά έργα με σκηνικά δράσης νησιά ή γενικά την ελληνική ύπαιθρο.
Εν προκειμένω, στα αστυνομικά μυθιστορήματα με αναφορά στην Πάρο παρουσιάζονται διάφορες πτυχές της καθημερινής ζωής ντόπιων και ξένων που συνδέονται με ή υποκρύπτουν εγκληματική δράση. Για παράδειγμα υπάρχει η τουριστική Πάρος, όπου την καλοκαιρινή περίοδο παραθερίζουν διάφοροι, ειδικά της καλής κοινωνίας, και συμβαίνει να δολοφονηθεί ένα πρόσωπο ενώ ο ένοχος αναζητάται σε έναν κλειστό κύκλο ανθρώπων, πλοκή που παραπέμπει σε whodunit (=ποιος το έπραξε) της Αγκάθα Κρίστι. Τέτοιου στυλ είναι το μυθιστόρημα «Έγκλημα στην Πάρο» (2014) του Γιώργου Μπακούρη. Η σύζυγος ενός γνωστού επιχειρηματία δολοφονείται ενώ το κίνητρο αποδεικνύεται καθαρά προσωπικό. Τα πρόσωπα του έργου κινούνται στο νησί, από και προς το λιμάνι, σε παραλίες και τόπους διασκέδασης. Κρίθηκε σκόπιμο, μάλιστα, να συμπεριληφθεί στο βιβλίο χάρτης του νησιού με τα τοπωνύμια που αναφέρονται, καθώς και σκίτσο του τόπου διαμονής των προσώπων.
Έγκλημα σε παρόμοια ατμόσφαιρα συντελείται στο μυθιστόρημα «Έγκλημα στην Αντίπαρο» (2015) του Νίκου Φαρούπου που εκτυλίσσεται στο εν λόγω νησί, γειτονικό της Πάρου και τόπος καταγωγής του συγγραφέα. Μέσα στην καλοκαιρινή ραστώνη και την κοσμοπολίτικη ατμόσφαιρα καραδοκεί ο θάνατος. Με επίκεντρο μια οικογενειακή υπόθεση εξαφάνισης αποκαλύπτεται η ένδεια, οικονομική και ηθική, μιας διεφθαρμένης κοινωνίας. Την υπόθεση αναλαμβάνει αστυνόμος που βρίσκεται στο νησί για τις διακοπές του, όπως συνέβη στο «Έγκλημα στην Πάρο». Είναι σημαντικό να επισημανθεί πως και τα δυο μυθιστορήματα έχουν άμεση αναφορά στον τόπο-σκηνικό δράσης στον τίτλο τους, συνδέοντας την πλοκή τους με το κυκλαδίτικο νησί κατά την καλοκαιρινή περίοδο.
Στην Πάρο, επίσης, αναφέρεται το μυθιστόρημα «Ο Παρατηρητής του Θανάτου» (2018) του Νίκου Βεντουρή, μόνιμου κάτοικου της Πάρου, και συγκεκριμένα στον Αμπελά της Πάρου όπου το καλοκαίρι του 1995 δολοφονείται ένας γνωστός καρδιοχειρούργος, γεγονός που προκαλεί αναστάτωση στην τοπική κοινωνία.
Το ζήτημα της λαθροαλιείας είναι άλλο ένα θέμα, με το οποίο καταπιάνεται ο Νίκος Βεντουρής στο βιβλίο του «Ψαροκόκκαλο» (2019). Τρεις φόνοι σε κοινή θέα στη Νάουσα της Πάρου, διακίνηση παράνομης αλιείας, εμπλεκόμενοι Παριανοί, Ναξιώτες και Καλύμνιοι ψαράδες. Η πλοκή εξελίσσεται τον χειμώνα του 2015 γι’ αυτό αναπαρίσταται η ζωή στην Πάρο να κυλάει σε κανονικούς ρυθμούς με πρωταγωνιστές ντόπιους κατοίκους.
Αναφορές στο νησί της Πάρου έχουν γίνει κατά καιρούς από διάφορους συγγραφείς σε αστυνομικά μυθιστορήματα ή διηγήματα, όπως ο Γιάννης Ράγκος και η Ευτυχία Γιαννάκη, άλλοτε με το βλέμμα του γηγενή άλλοτε του επισκέπτη. Το σημαντικό είναι πως η αναπαράσταση του νησιού στη λογοτεχνία είναι πολύπλευρη και η οπτική γωνία μετακινείται ανάλογα με τη σχέση που έχει ο εκάστοτε συγγραφέας με το νησί. Κοινό σημείο των περισσοτέρων έργων η κυριαρχία του κυκλαδίτικου φωτός μέσα στο άχρονο ελληνικό καλοκαίρι, μια ατμόσφαιρα που έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τον δόλο, τον φόνο και το έγκλημα που υφέρπει. Άλλωστε, έτσι συμβαίνει και στην κανονική μας ζωή.